De Nieuw-Zeelandse architectuur is een boeiende mengeling van Maori, vroeg-Europese en moderne stijlen. Omdat er veel ruimte in Nieuw-Zeeland is, zijn de steden en dorpen ruimopgezet. Veel steden lijken erg op elkaar omdat er bij de bouw en de structuur van de gebouwen rekening moet worden gehouden met aardbevingsgevaar. Toch is er in elke stad sprake van een eigen sfeer; zo heeft Napier veel gebouwen in Art Deco-stijl, lijkt Dunedin op een Schotse stad en heeft Auckland een zeer moderne skyline met glazen en betonnen torens.
Typisch Nieuw-Zeelands
Typisch Nieuw-Zeelands zijn de Maori-gemeenschapshuizen - oftewel marae. Deze gebouwen hebben één groot zadeldak op in de grond verankerde palen. Ze zijn versierd van fraai houtsnijwerk. De gevellijsten en dakpatronen symboliseren de Maori-geschiedenis, het geloof in goden en geesten van voorouders en de hiërarchische stammenstructuur van de Maori. De muren zijn van gevlochten riet. Enkele schitterende marae kun je onder andere zien in Rotorua, Waitangi, Te Kaha, Wellington en Auckland op het Noordereiland.
Europese stijlen
Nieuw-Zeeland heeft veel stijlen uit Europa overgenomen zoals de Edwardiaanse, Victoriaanse en neo-gotische. Rijke veeboeren en kooplieden toonden hun rijkdom onder andere door het bouwen van grote paleisachtige herenhuizen en villa's. Deze gebouwen ademen een nostalgische sfeer uit en zijn van binnen rijk betimmerd met prachtige trapleuningen, balustrades, gestukadoorde plafonds en kroonlijsten.
Mooie voorbeelden hiervan zijn Alberton in Auckland uit 1862 en Olveston House in Dunedin uit 1906. In Wellington bevinden zich enkele oudere buitenwijken waar enkele schitterende oude houten villa's staan. Ga hiervoor naar Mount Victoria, Oriental Bay en Kelburn. Deze kenmerken zich door mooie veranda's, erkers, balustrades en gebrandschilderd glas.
Engeland en Schotland
In de grote steden staan vele openbare gebouwen die in de 19e eeuw de Europese kolonisten deden zijn geïnspireerd op de Britse architectuur en hen denken aan 'thuis'. Zo heeft de architectuur van Dunedin door de sterke band van de stad met Schotland en duidelijk aanwezige Schotse sfeer, zoals de Otago University (1869 - 1879) en de Dunedin Railway Station (1906). In Auckland staat het Edwardiaanse Ferry Building (1912) en is de Clock Tower (1926) van de University of Auckland geïnspireerd door de Tom Tower van Oxford in Engeland.
Ook zijn er verschillende Europese stijlen toegepast op bedrijfsgebouwen in de grote steden. Toen Nieuw-Zeeland begin 20e eeuw steeds welvarender begon te worden, kregen winkels en pakhuizen een klassiek uiterlijk die het succes van de onderneming moest uitstralen. De gevels zijn vaam imposant met Romeinse zuilen en gedetailleerde torens. Zie bijvoorbeeld het Press Building in Christchurch (1909) met een gotische stijl en grote gevarieerde vensters.
Moderne architectuur
De moderne architectuur in Nieuw-Zeeland is een afspiegeling van internationale stijlen waarvoor veel beton en glas is gebruikt. Vooral in Auckland zie je de glanzende torenflats die je overal in de wereld terugziet.
Maar net zoals in veel andere westers georiënteerde landen wordt er ook in Nieuw-Zeeland een eigen draai aan deze architectuur gegeven. Zo wordt er ingespeeld op de natuurlijke omgeving en worden er elementen uit de Maori-, Pacific en Europese cultuur in verwerkt.
Vooral in Wellington zul je veel van de moderne architectuur terugzien. Maak bijvoorbeeld een wandeling langs The Harbourfront. Daar staat onder andere de City-to-Sea bridge die is versierd met houtsnijwerken in Pacific-stijl en bevindt zich het vermaarde Museu of New Zealand Te Papa Tongarewa (Te Papa). Dit laatste bouwwerk bevat elementen die refereren aan de zee en zijn de dakvormen geïnspireerd door de daken van de Maori-gemeenschapshuizen.
Andere bijzondere gebouwen in Wellington zijn de nieuwe parlementsgebouwen door hun gevarieerde architectuur. Zo staat het ronde, kegelvormige en op een bijenkorf lijkende 'The Beehive' in scherp contrast met de vierkante, marmeren Parliament Buildings.
