Het Nieuw-Zeelandse landschap is zeer bijzonder. Er is waarschijnlijk geen enkel land ter wereld waar je op zo'n relatief klein oppervlak zoveel verschillende landschapsvormen ziet. Behalve woestijnen zijn alle vormen aanwezig in 'Gods Own Country', zoals de Kiwi's hun land noemen.
Je vindt er besneeuwde bergen, spiegelgladde meren, vulkanen, fjorden, grotten, vruchtbare heuvels, uitgestrekte vlaktes, dichtbegroeide regenwouden, witte stranden, een netwerk van rivieren en tropische eilanden. Nieuw-Zeeland is een oud land met een jong landschap: de rotsen die onder het land liggen zijn soms wel 600 miljoen jaar oud! De landformaties die hieruit zijn ontstaan zijn een stuk jonger; zo'n 3 miljoen jaar. Door vulkanische explosies en aardbevingen ontstonden er weer nieuwe landschapsvormen.
Geologie
Tot ongeveer 100 miljoen jaar geleden behoorde Nieuw-Zeeland samen met Australië, Antarctica, India, Afrika en Zuid-Amerika tot een supercontinent: Gondwana. Nieuw-Zeeland begon zich langzaam af te scheiden en dreef verder de Grote Oceaan in. Lang lag de Nieuw-Zeelandse continentale plaat onder water maar door een ophoping van door bezinking gevormd gesteente kwamen delen boven de zeespiegel liggen.
Na miljoenen jaren van zwerven door de oceaan kwam het land stil te liggen op de grootste tektonische platen ter wereld: de Indisch-Australische plaat en de Pacifische plaat. Op de eerste ligt het Noordereiland en het westelijke gedeelte van het Zuidereiland en op de tweede ligt het oostelijke en zuidelijke deel van het Zuidereiland.
Omdat zo'n 10 miljoen jaar geleden de beide platen over elkaar heen schoven, ontstonden de Southern Alps op het Zuidereiland. Op het Noordereiland ontstonden bergketens als de Tararua en de Ruahine Ranges als gevolg van de stuwing door de breuklijnen op de platen.
Veel van het landschap van Nieuw-Zeeland is ontstaan door vulkaanuitbarstingen. Nog steeds vindt er gebergtevorming plaats door het langs elkaar bewegen van de twee platen die nog steeds aardbevingen veroorzaken. De meeste heuvels en bergen op het Noordereiland zijn van vulkanische oorsprong. Zo liggen er in Auckland en in de directe omgeving meer dan vijftig vulkaantoppen en is de natuurlijke haven van Wellington, Port Nicholson, een onderwater gelopen vulkaankrater.
Lake Taupo, het grootste meer van Nieuw-Zeeland, is ook een met water gevulde krater van een vulkaan. Op het Noordereiland liggen nog enkele actieve vulkanen: de Taranaki, Ruapehoe, Tongariro en de Ngauruhu. Bij het Zuidereiland ontstonden door vulkaanuitbarstingen de eilanden Banks, Kaikoura en Otago. Later vervormden deze zich tot schiereilanden door het vele puin van de Southern Alps dat door rivieren de oceaan indreef.
Landschapsvormen
Het Nieuw-Zeelandse landschap kenmerkt zich door een enorme diversiteit aan landschapsvormen. Rijd je van noord naar zuid kom je tropische eilanden tegen, vulkanen, inheemse bossen, vruchtbare vlaktes, hoge bergen, fjorden en nog veel meer. Deze diversiteit en de onbedorvenheid van het landschap is een van de redenen waarom reizigers zo graag naar Nieuw-Zeeland gaan.
Alpen en gletsjers
In Nieuw-Zeeland liggen maar liefst 223 bergtoppen van boven de 2300 m! Vooral op het Zuidereiland bevinden zich veel gebieden met een bergachtig karakter. Hier vind je dan ook de Southern Alps met de hoogste pieken van het land: Mount Cook (3754 m), Mount Tasman (3499 m) en Mount Dampier (3440 m). In dit gebergte liggen een aantal spectaculaire gletsjers. De grootste van zelfs heel het zuidelijk halfrond, afgezien van Antarctica, is de Tasman Glacier met een lengte van maar liefst 28 km! Andere beroemde gletsjers zijn de Franz Josef en de Fox Glaciers. Zij omvatten een gebied van meer dan 4000 hectare ijs en rotsen.
Vulkanen en geothermische activiteiten
Op het Noordereiland staan verschillende kraterkegels en vulkanen waarvan sommige nog actief zijn. In Tongariro National Park liggen de vulkanen Ruapehu (2797 m), Tongariro (1968 m) en de Ruapehoe (2291 m). De afgelopen tijd zijn deze nog actief geweest. In 1995 barste de Ruapehu uit en was de aswolk tot in Auckland te zien. Bij New Plymouth ligt de vulkaan Taranaki die het centrum vormt van Egmont National Park waar een weelderige vegetatie groeit.
Spectaculair zijn de voortdurende erupties van de vulkaan White Island in de Bay of Plenty. Bijzonder is de gedoofde vulkaan Tarawera bij Rotorua. Hiervan is de top volledig weggeblazen tijdens de laatste uitbarsting 1886. Toen werden verschillende Maori-dorpen volledig verwoest evenals de wereldberoemde Pink and White Terraces.
De vulkaanactiviteiten zorgen niet alleen voor spectaculaire aswolken en verwoestingen, maar ook voor geothermische activiteiten. Met name in en rond Rotorua vind je warmwaterbronnen, spuitende geisers, kokende modderpoelen en dampende rotsformaties, bijvoorbeeld in het Whakarewarewa Park. Deze activiteiten zorgen vaak voor kleurrijke thermische gebieden zoals in het Waiotapu Thermal Wonderland en Craters of the Moon bij Taupo. Bijzonder is Hot Water Beach op de Coromandel Peninsula. Wanneer je hier een kuil graaft komt er warm water omhoog en heb je je privé spa.
Kustvormen
Nieuw-Zeeland heeft een grote verscheidenheid aan kustvormen die zijn gevormd door de verschillende ijstijden, botsingen van tektonische platen en door de erosie van regen en wind. Maori's typeren de oostkust als de 'vrouwelijke kust'. Aan deze kust ligt een keur aan gouden zandstranden en pittoreske baaien gelegen aan de rustige zee. Vooral in het noorden in de Bay of Islands en aan Coromandel Peninsula vind je prachtige baaien en stranden aan een azuurblauwe zee. Aan de stranden van het Zuidereiland leven verschillende soorten dieren als zeehonden, pinguïns en walvissen.
De oostkust wordt door de Maori's ook wel de 'mannelijke kust' genoemd door de spectaculaire rotsformaties, de diepe fjorden, gigantisch hoge watervallen en gevaarlijke onderstromingen. Hier is het dan ook niet aan te raden te gaan zwemmen, al is surfen hier weer geweldig. De 1000 km lange fjordenkust aan de zuidwestkust in Fiordland National Park is zeer indrukwekkend. De Nieuw-Zeelandse fjorden horen tot de mooiste van de wereld! Deze ontstonden miljoenen jaren geleden door uitslijting van elkaar opvolgende IJstijden. Doubtful Sound is met 420 m het diepste fjord en Dusky Sound met een lengte van 40 km de langste.
Inheemse bossen
Voordat de eerste Maori's in Nieuw-Zeeland aankwamen, was het land voor tweederde bedekt met inheems bos. Maar door het toedoen van Maori's en de Europese kolonisten is hiervan een groot deel verdwenen vanwege de houtproductie en het creëren van weidegrond. Gelukkig zijn er wat van de oeroude bossen bewaard gebleven. Bijvoorbeeld het Waipoua Forest in Northland waar kauri-bomen van meer dan duizend oud staan.
Je vindt ook wat kleinere kauri-bossen in Te Urewera National Park, Whanganui National Park en op de Coromandel Peninsula. Ten westen van Kaitaia in Northland liggen nog enkele mangrove-bossen. Op het Zuidereiland liggen inheemse bossen in bijna alle National Parks. Vooral Catlins Forest Park staat hierom bekend. Stewart Island is helemaal bijzonder want dit eiland bestaat vrijwel geheel uit inheems bos.
Meren
Tijdens de verschillende IJstijden zijn er een aantal grote meren in Nieuw-Zeeland ontstaan. Door de uitschurende werking van het gletsjerijs zijn er u-vormige valleien en diepe holten gevormd. Toen het warmer werd vulden deze dalen en holten zich met smeltwater. Op het Zuidereiland ontstonden toen de grote kristalheldere meren Tekapo, Wanaka, Hawea, Anau, Moeraki, Pukaki, Wakatipu en Manapouri. Wat kleiner maar zeer bijzonder is Lake Matheson in Westland National Park. Dit meer staat bekend om zijn weerspiegelingen van Mount Cook en omgeving.
Op het Noordereiland ligt het grootste meer van Nieuw-Zeeland: Lake Taupo. Dit meer is gevormd door de grootste vulkaanuitbarsting ooit toen het ruim 600 km² werd gevuld met water. Lake Waikaremoana is schitterend met de metershoge varens aan de waterkant.
Landbouwlanden
Toen de Europese kolonisten Nieuw-Zeeland in bezit namen, veranderden ze een groot deel van het landschap op drastische wijze. Veel van de inheemse bossen werden gekapt voor het creëren van landbouwgrond. Zo zie je op het Noordereiland van de vruchtbare streek Waikato veel veeteelt evenals in Taranaki. Op de groene glooiende heuvels van Nieuw-Zeeland graast ook het bekendste dier van het land: het schaap. Samen met 40 miljoen soortgenoten bevolken ze grote gedeeltes van de weides van het land.
In het lammerseizoen zijn ze zelfs met z'n 70 miljoenen! Je ziet ze op het Noordereiland vooral tussen Wanganui en Wellington en op het Zuidereiland in Canterbury, Otago en Southland. In de Canterbury Plains vind je ook veel akkerbouw. Veel fruit groeit er in Hawke's Bay, de Bay of Plenty en bij Nelson. Wijn wordt verbouwd bij Auckland, Gisborne, Napier en in de streken Canterbury, Otago en Marlborough.
Werelderfgoederen
In 1972 stelde Unesco de Werelderfgoedlijst op om gebieden met een universele culturele en natuurlijke waarde te beschermen. Dit zijn bijvoorbeeld oerbossen, ongewone aardvormen en gebieden met een zeer grote biodiversiteit. In Nieuw-Zeeland zijn er drie gebieden aangewezen om op deze prestigieuze lijst te staan.
Meer weten over de geologische activiteiten in Nieuw-Zeeland?
